Het GPL wordt stapsgewijs uitgebreid naar het prenatale luik. Het VBOV-standpunt aangaande de pretecho is al een eerste stap in deze richting. Het is een bijzonder lang proces geweest maar na alle mogelijke invalshoeken grondig te bestuderen is er een unanieme beslissing genomen vanuit de voltallige Raad van Bestuur om pretecho’s geen plaats te geven binnen het GPL. Vroedvrouwen die pretecho's aanbieden in hun werk zullen geen logo meer toegekend krijgen. In het Tijdschrift voor Vroedvrouwen verscheen in nr 6/2018 dit juridisch artikel.
Dit onderwerp is onlangs nog in het nieuws geweest. We lazen in "Het Laatste Nieuws" over een echoscopiste en vroedvrouw die pretecho's namen en diagnoses stelden. Lees hier het artikel.
We ijveren dat vroedvrouwen reguliere echografie, na een grondige opleiding, wettelijk zouden mogen uitvoeren; zoals in de Gezondheidswet van 2006 opgenomen maar waar nooit uitvoeringsbesluiten op volgden. Vroedvrouwen die echo's uitvoeren hebben heden geen wettelijke erkenning. Gelet op het ontbreken van een duidelijk wetgevend kader, verwijst tot nader order de vroedvrouw de zwangere vrouw door naar een arts voor elk echografisch onderzoek. Wat pretecho's betreft is "De Hoge Gezondheidsraad" ook duidelijk, er is nog te weinig bewijs dat pretecho's onschadelijk zijn waardoor we als VBOV vzw pretecho's niet kunnen ondersteunen. Lees hier de richtlijn van de Hoge Gezondheidsraad.
We halen de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad aan:
"De onschadelijkheid van de echografie wordt in de wetenschappelijke literatuur ruim besproken.
Uit het onderzoek van de Raad blijkt dat het beperkt (occasioneel) medisch gebruik van dit onderzoek volgens de vastgelegde gebruiksregels de foetus niet kan schaden. Dit is waarschijnlijk ook het geval voor herhaaldelijke medische blootstellingen, hoewel er hierover niet veel wetenschappelijke gegevens voorhanden zijn. In sommige studies wordt er gewezen op de mogelijke genetische effecten van ultrasonen, maar deze zijn onwaarschijnlijk bij de blootstellingsniveaus die worden gebruikt indien de prenatale diagnose volgens duidelijke gebruiksregels gebeurt.
Het AFSSAPS had in 2005 aan de vrouwen aanbevolen geen beroep te doen op echografieën zonder medische doeleinden want ”hoewel er thans geen enkele bijwerking kon worden aangetoond in het kader van een diagnostische test, is er immers een potentieel risico voor de foetus. Dat betekent dat er weliswaar geen bekend reëel risico is, maar dat het gebrek aan wetenschappelijke gegevens, met name over deze soort van niet-medische blootstelling, niet toelaat om elk risico uit te sluiten. (“ bien qu’aucun effet secondaire n’ait été démontré actuellement dans le cadre d’un examen diagnostique, il existe un risque potentiel pour le fœtus. Ceci signifie qu’il n’y a pas de risque réel connu mais que le manque de données scientifiques, notamment sur ce type d’exposition non médicale, ne permet pas d’écarter tout risque” (AFSSAPS, 2005)). De Raad sluit zich ook aan bij deze positie. Bijkomende argumenten zullen in de loop van dit advies worden uitgewerkt.
In het licht van deze bevindingen adviseert de HGR het volgende:
- Verloskundige echografie mag enkel om medische redenen worden uitgevoerd. Het uitvoeren van echografische onderzoeken tijdens de zwangerschap moet worden beperkt tot enkel de screening, diagnose en monitoring door arts-echografisten en opgeleide echografie-technici;
--> de Raad beveelt aan om een ad hoc reglementering uit te werken om goed opgeleide echographie-technici toe te laten routinematig verloskundige echografieën uit te voeren en dat in een medisch uitgeruste omgeving en na geschikte opleiding. De Raad herinnert er ook aan dat de onderzoeken dienen te gebeuren onder toezicht en verantwoordelijkheid van geneesheren die zelf adequaat zijn opgeleid. Deze opleiding moet natuurlijk goed omschreven worden in samenwerking met beroepsgroepen.
- vrouwen en paren moeten beschikken over begeleiding en uitgebreide, begrijpelijke en coherente informatie over elke vorm van foetale echografie (medisch of niet-medisch), vooral met betrekking tot alle risico’s die met deze praktijkvoering gepaard kunnen gaan ;
- Arts-echografisten en echografie-technici moeten waakzaam blijven om een veilig gebruik van de diagnostische beeldvormingsapparatuur te waarborgen; Voor de gevoelige weefsels (ogen, hoofd, hersenen en ruggenwervel < 8 weken) moeten er specifieke voorzorgsmaatregelen worden genomen. De duur van de echografie moet tot het mogelijke minimum worden beperkt;
- Echografisch onderzoek met Doppler of Kleurendoppler moet met uitzondering van duidelijke indicaties worden vermeden;
- De blootstelling aan ultrasonen moet uit voorzorg zo laag zijn als redelijkerwijze bereikbaar is (as low as reasonably achievable, ALARA). Ze moet worden beperkt door het vermogen van de emissies en de focalisatieduur van de bundel op een enkele zone te beteugelen.
- Op het niveau van de ultrasonische emissies moet toezicht worden gehouden via mechanische en thermische indices en de akoestische emissies moeten op het zo laag mogelijke niveau worden afgesteld (de fabrikanten zouden de operatoren moeten inlichten over het gepast toezien op de indices);
- Alle echografen gebruikt voor diagnostische doeleinden moeten aan de normen beantwoorden inzake weergave van de emissies;
- De operatoren moeten een opleiding hebben gevolgd betreffende het geschikte gebruik van de echografen.
- Het beheer van de ontmoeting ouders-foetus via echografie moet voorbehouden zijn aan gezondheidswerkers om een veilige en productieve omgeving voor de patiëntes die het echografisch onderzoek ondergaan, te garanderen. De uitvoering van echografische beeldvorming door een andere persoon dan een gezondheidswerker kan een werkelijke indirecte schade veroorzaken, die zeker verband hiermee houdt;
- Angezien er nog enige onzekerheid bestaat over de effecten op lange termijn alsook die van herhaalde blootstelling en de technologie steeds verandert, kan verder onderzoek naar de biologische effecten van ultrasonen gebruikt in de prenatale diagnose worden aanbevolen."