Inleiden versus Afwachten bij een gezonde zwangerschap van 41 weken

Wat is inleiden?

Meestal begint je bevalling op natuurlijke wijze. Dit kan doordat je weeën spontaan beginnen of je vliezen breken. Je bevalling kan ook kunstmatig (manueel of met medicatie) op gang gebracht worden. Dit noem je een inleiding of inductie van de bevalling. Het is dus een medische interventie die ingrijpt in het natuurlijke proces van de bevalling.

Het lukt bijna altijd om je bevalling in te leiden/op te wekken. Bij een klein aantal vrouwen lukt dit niet. Meestal wordt dan overgegaan naar een keizersnede. In overleg met je vroedvrouw en gynaecoloog, kun je soms ook beslissen om af te wachten of het later nog een keer te proberen als de gezondheid van je baby en de jouwe het toelaat.

Wat is afwachten?

Een gemiddelde zwangerschap duurt 40 weken. Op basis van deze 40 weken wordt jouw uitgerekende datum bepaald. Uit onderzoek blijkt echter dat er geen exacte bepaling van je bevallingsdatum mogelijk is. Variatie is mogelijk omwille van ras, lengte en variaties van de menstruatiecyclus, de timing van de eisprong, pariteit (het aantal keren dat een vrouw bevallen is) en gewicht van de moeder. Als je bevalling tussen 37 en 42 weken zwangerschap spontaan begint, dan spreken we van een normale bevalling.

Afwachten wil dus zeggen dat je bevalling in de periode van 37 tot 42 weken zwangerschap spontaan begint (ófwel doordat je weeën krijgt ófwel doordat je vliezen breken). In België wordt afhankelijk van het ziekenhuis voorgesteld om in te leiden op 41+0 dagen tot 41+5 dagen.

Uit onderzoek blijkt dat het heel normaal is dat je over je uitgerekende datum (40 weken) gaat. Enkel 5% van alle vrouwen bevallen spontaan op hun uitgerekende datum en 99% van alle vrouwen zijn vóór 42 weken spontaan bevallen (zie tabel 1).

Tabel 1: Tijdstip wanneer vrouwen spontaan in arbeid gaan

	Cumulatief aantal zwangere vrouwen die nog steeds zwanger zijn	Cumulatief percentage vrouwen die spontaan in arbeid zijn gegaan
40 weken 0 tot 6 dagen	17,2 op 100 vrouwen	82.8%
41 weken 0 tot 6 dagen	1 op 100 vrouwen	99,0%
42 weken en meer	0 op 100 vrouwen	100,0%

Bron: NICE, 2021

Epidemiologische trends inleidingen in Vlaanderen

In Vlaanderen is het aantal inleidingen het afgelopen decennium toegenomen van 23,8% in 2011 tot 28,1% in 2022. Het aantal inducties lag in 2022 lager in Vlaanderen dan in het Brussels Gewest (33,2%) en Wallonië (31,2%). In 2022 vonden in Vlaanderen meer inducties plaats bij vrouwen van 40 jaar of ouder (33,3%) in vergelijking met jonge moeders (<40 jaar), bij vrouwen met overgewicht (31,6%) of obesitas (37,3%) en die voor het eerst bevallen (31,0%). Inductie kwam ook frequenter voor bij vrouwen met bloeddrukproblemen (51,9%) of diabetes (42,0%). Er is een sterk wisselend percentage inleidingen in de verschillende Vlaamse materniteiten, variërend van 14% tot 40,8% in 2022 (Goemaes et al., 2023). Zorgverleners in België hanteren een verschillend beleid aangaande de medische indicaties voor een inductie, inductiemethoden en inductietermijn over ziekenhuizen heen.

Wie beveelt een inleiding bij een gezonde zwangerschap aan en op welk zwangerschapstermijn ?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO, 2022) beveelt het volgende aan: Inductie van de bevalling wordt aanbevolen bij vrouwen van wie met zekerheid bekend is dat ze een zwangerschapsduur van 41 weken (>40 weken + 7 dagen) hebben bereikt. Inductie van de bevalling wordt niet aanbevolen bij vrouwen met een ongecompliceerde zwangerschap bij een zwangerschapsduur van minder dan 41 weken.”
Het National Institute for Health and Care Excellence (NICE, 2021) beveelt aan: “Bij een zwangerschap langer dan 41 weken, geef vrouwen met een ongecompliceerde zwangerschap alle kans om spontaan te bevallen. Leg vrouwen uit dat de bevalling meestal op natuurlijke wijze begint vóór 42+0 weken, op basis van de zwangerschapsduur die wordt geschat door de dateringscan. Leg vrouwen uit dat sommige risico's van een zwangerschap die doorgaat na 41+0 weken na verloop van tijd kunnen toenemen. Bespreek met vrouwen dat inductie van de bevalling vanaf 41 weken en 0 dagen deze risico's kan verminderen, maar dat ze ook moeten nadenken over de impact van inductie op hun bevallingservaring.”

De Federatie van Medische Specialisten (FMS, 2021) in Nederland beveelt aan: “Bied de zwangere vrouw met een éénling in hoofdligging de mogelijkheid van inleiding van de baring aan vanaf 41 weken (287 dagen amenorrhoe) naast de mogelijkheid om af te wachten.”

Het Federaal Kenniscentrum voor Gezondheidszorg (KCE, 2010) in België beveelt aan: “Het is aanvaardbaar om de bevalling op gang te brengen vanaf 41 weken.”

De Vlaamse Beroepsvereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (VVOG, 2024) beveelt aan: “Het panel suggereert bij een ongecompliceerd zwangerschapsverloop, ten laatste op 41 weken inductie van de arbeid. Aanpassingen op deze termijn zijn mogelijk, dit in onderling overleg tussen arts en patiënte.”

De keuze

Wat zijn mijn keuzes bij een gezonde zwangerschap, zonder medische redenen om in te leiden?

Wachten totdat mijn bevalling spontaan op gang komt, ongeacht de zwangerschapsduur. Afwachten langer dan 42 weken wordt niet aanbevolen;
Mijn bevalling laten inleiden vanaf 41 weken;
Vragen om mijn bevalling eerder te laten inleiden tussen 39-41 weken.

Wie kiest óf en wanneer ik een inleiding krijg bij een gezonde zwangerschap?

Het is jouw keuze of je graag je bevalling wilt laten inleiden of afwachten totdat je arbeid spontaan begint, in geval dat er geen medische redenen zijn om je bevalling in te leiden. Je zorgverlener (gynaecoloog, vroedvrouw, huisarts) informeert je over de voor- en nadelen van elke keuzeoptie en bespreekt met jou je voorkeuren en noden op basis van jouw individuele situatie. Je zorgverlener kan een inleiding aanbevelen. Je kunt vragen stellen over de redenen voor deze aanbeveling en je kunt beslissen om toe te stemmen of te weigeren. Je mag altijd op het laatste moment van gedachte veranderen en een andere beslissing maken die voor jou juist voelt.

Voordelen van inleiden versus afwachten bij een gezonde zwangerschap van 41 weken

Voordelen van afwachten van een spontane bevalling bij 41 weken zwangerschap	Voordelen van inleiding van een bevalling bij 41 weken zwangerschap
Lagere kans op intensere weeën en de tijd dat je weeën hebt is vaak korter. Vooral als je voor de eerste keer bevalt.	Lagere kans dat je baby overlijdt (Alkmark et al., 2021): Bij een inleiding vanaf 41 weken: 1 van de 1000 baby’s (0.04%) overlijdt Bij het afwachten van de bevalling tot 42 weken: 3.5 van de 1000 baby’s (0.35%) overlijdt. We weten niet precies waarom. Deze risico’s lijken wat groter bij je eerste kind en kleiner als je al eerder bent bevallen.
De kans is kleiner dat je pijnstilling nodig zult hebben (waaronder epidurale verdoving), (Alkmark et al., 2021). Bij het afwachten van de bevalling tot 42 weken: 40 van de 100 vrouwen Bij een inleiding vanaf 41 weken: 44 van de 100 vrouwen	Lagere kans op opname van de baby op een afdeling neonatale intensive zorgen (Almark et al., 2021): Bij een inleiding vanaf 41 weken: 24 van de 1000 baby’s (2.4%) worden opgenomen in het ziekenhuis. Bij het afwachten van de bevalling tot 42 weken: 46 van de 1000 baby’s (4.6%) worden opgenomen in het ziekenhuis.
Waarschijnlijk lagere kans op een negatieve bevallingservaring. (Geen kwantitatieve meta-analyses beschikbaar. De cijfers aangaande effectgrootte en significantie verschillen over de individuele wetenschappelijke studies heen. Kwalitatieve studies wijzen op een lagere kans op negatieve bevallingservaring).
Waarschijnlijk minder kans op medische interventies (bv. continue bewaking van de harttonen van je baby, instrumentele bevalling (gebruik van ventouse of forceps), of episiotomie). De cijfers aangaande effectgrootte en significantie verschillen over de wetenschappelijke studies heen.
Waarschijnlijk korter verblijf in het ziekenhuis van opname tot ontslag. (Want bij een inleiding heb je soms meer hulp nodig om je baarmoederhals te doen rijpen en je weeën op te wekken. Dit kan soms enkele dagen duren.)

Wat blijft hetzelfde ongeacht wat ik kies?

Dezelfde kans op complicaties bij je baby (bv. infectie, nood aan beademing, lagere Apgar scores).

Dezelfde kans dat je inscheurt.
Dezelfde kans je veel bloed verliest bij de bevalling.

Het is onduidelijk welk effect inleiden vanaf 41weken heeft op het aantal keizersneden. Naargelang de verschillende studies komen minder, meer of geen verschillen in keizersneden voor.

Ik ben 41 weken zwanger en mijn zwangerschap verloopt gezond. Spelen bij mijn beslissing nog andere factoren een rol?

Een systematische inductie van de arbeid bij vrouwen met een gezonde zwangerschap wordt niet aanbevolen (VVOG, 2024), ook al is er:

een vermoeden van een grote baby zonder diabetes bij de moeder
een hoge leeftijd van de moeder (> 40 jaar)
een zwangerschap d.m.v. vruchtbaarheidsbehandeling

Dit omdat de wetenschappelijke evidentie niet sluitend is.

Sommige inductiemedicatie kunnen mogelijke bijwerkingen hebben, bv. een verhoogd risico op hyperstimulatie van de baarmoeder met een negatieve invloed op het hartritme van de baby. Bespreek deze andere factoren en de voor- en nadelen van jouw individuele situatie met je gynaecoloog en vroedvrouw.

Als je zorgverlener voorstelt om je bevalling in te leiden omwille van medische redenen, laat je ook dan volledig informeren over de voor- en nadelen van een inductie en hoe je van een ingeleide bevalling een positieve ervaring kunt maken.

Ik heb een keuze gemaakt. Wat gebeurt er dan?

Wat gebeurt er als ik blijf wachten op het spontane begin van mijn arbeid?	Wat gebeurt er als mijn bevalling wordt ingeleid?
Je zorgverlener zal je extra check-ups aanbieden vanaf 41 weken. Dit zijn regelmatige controles (2 keer per week) van de harttonen van je baby via een cardiotocogram (CTG) en van de hoeveelheid van het vruchtwater via een echografie in het ziekenhuis.	In samenspraak met je zorgverlener wordt een datum gekozen voor je inleiding. Soms is de datum die jij verkiest niet mogelijk of kan deze wijzigen. Want er moet plaats zijn in het ziekenhuis en vrouwen die om een medische reden in het ziekenhuis worden ingeleid of bevallen, gaan voor.
Je vindt het misschien fijn om nog extra tijd te hebben voordat je baby geboren wordt, of je vindt het misschien moeilijk om te wachten op de geboorte van je baby.	Je vindt het misschien fijn dat je niet langer moet wachten op de geboorte van je baby, of je vindt het misschien spannend omdat je bevalling een medisch verloop neemt.
Je kunt kiezen om te bevallen thuis, in een geboortehuis of in een ziekenhuis. Daarnaast kun je kiezen om je bevalling te laten begeleiden onder leiding van een zelfstandige vroedvrouw thuis, in een geboortehuis of in het ziekenhuis. Je kunt ook kiezen om te bevallen onder leiding van een gynaecoloog in het ziekenhuis.	De inleiding en je bevalling kunnen enkel in het ziekenhuis plaatsvinden.
Als je gekozen hebt voor een bevalling met je eigen vroedvrouw thuis, in een geboortehuis of in het ziekenhuis: Wanneer je het gevoel hebt dat je arbeid begonnen is, neem je contact op met je eigen vroedvrouw. Als je gekozen hebt om in het ziekenhuis te bevallen onder leiding van een gynaecoloog, dan bel naar de materniteit van je ziekenhuis om te bepalen of het tijd is om naar het ziekenhuis te gaan.	Voordat de inleiding kan starten moet je al een beetje ontsluiting hebben. Je wordt daarom een vaginaal onderzoek aangeboden om te zien hoeveel ontsluiting je hebt. Heb je dit nog niet? Dan krijg je een ballonnetje in de baarmoedermond. Of je krijgt medicijnen om te slikken, of in de vagina. Zo kan de baarmoedermond al een beetje open gaan. Dit duurt soms een paar dagen.
Als je gekozen hebt om met je eigen vroedvrouw thuis, in een geboortehuis of in het ziekenhuis te bevallen: Wanneer je nog vroeg in de arbeid bent, overlegt je vroedvrouw met je of ze bij je blijft of later terugkomt. Als je gekozen hebt om in het ziekenhuis te bevallen onder leiding van een gynaecoloog: Wanneer je nog vroeg in de arbeid bent, kan het zijn dat je gevraagd wordt om terug naar huis te gaan en later terug te komen. Je kan ook vragen of een zelfstandige vroedvrouw je thuis kan bijstaan tot het tijd is om naar het ziekenhuis te gaan (dit bespreek je reeds tijdens de zwangerschap met je vroedvrouw).	Je verblijft voor de inleiding in het ziekenhuis. Je bevalling zelf start doordat de arts of de vroedvrouwen de vliezen breekt. En door een infuus met medicijnen die je weeën opwekken. Krijg je snel weeën nadat de vliezen zijn gebroken? Dan krijg je geen medicijnen die weeën opwekken. In het ziekenhuis zul je meerdere vroedvrouwen, verpleegkundigen, en artsen zien.
Waar je ook bevalt, kan het zijn dat je een vaginaal onderzoek aangeboden wordt om te zien hoeveel ontsluiting je hebt.	Naast het eerste vaginale onderzoek om te bepalen hoeveel ontsluiting je hebt, krijg je vaker vaginale onderzoek om te bepalen hoe je ontsluiting vordert
Maak tijdens je bevalling optimaal gebruik van je bewegingsvrijheid (ook bij epidurale verdoving) en andere manieren om beter met de intensiteit van de weeën om te gaan (bv. niet-farmacologische en/of farmacologische pijnstilling).	Maak tijdens je bevalling optimaal gebruik van je bewegingsvrijheid (ook bij epidurale verdoving) en andere manieren om beter met de intensiteit van de weeën om te gaan (bv. niet-farmacologische en/of farmacologische pijnstilling). Bij een inleiding kan het zijn dat je moeilijker kunt bewegen of in bad gaan. Dat komt door het infuus dat je in je arm hebt. En door de bedrading van de CTG- monitor. Vraag om een mobiele CTG, hiermee kun je wat makkelijker bewegen en ook in bad gaan.

Wat kan ik nog doen om mijn bevalling op gang te brengen?

1. Strippen van de vliezen door een vroedvrouw of gynaecoloog.

Voordeel: Dit kan de kans verhogen dat je bevalling begint. De kans dat er iets misgaat met je baby of met jezelf is heel klein.

Nadeel: Sommige vrouwen ervaren het strippen als onprettig of pijnlijk. Of je hebt erna last van onprettige harde buiken. Dit kan vermoeidheid in de hand werken. Na het strippen kun je wat bloed verliezen uit je vagina.

Wat gebeurt er?: Je vroedvrouw of arts voelt met de vingers in je vagina of je al wat ontsluiting hebt. Dus of je baarmoedermond al een beetje open staat. Is dit zo? Dan maakt zij de vliezen aan de binnenkant van de baarmoedermond los. Dit noemen we strippen. Ze breekt de vliezen niet. Door het strippen komen hormonen vrij die kunnen helpen de bevalling op gang te brengen. Het strippen kan worden herhaald.

Wat is de kans dat het lukt?: Bij ongeveer 21 op de 100 vrouwen (21%) begint de bevalling door het strippen vóór 42 weken zwangerschap, (Finucane et al., 2020).

2. Van andere alternatieven (zoals tepelstimulatie, acupunctuur, acupressuur, homeopathie, enz.) is het niet geweten of deze effectief zijn om je weeën op te wekken. Bespreek met je vroedvrouw de mogelijkheden.

Wat kan me helpen om te kiezen?

Neem je tijd om te reflecteren over de informatie en je eigen voorkeuren en behoeftes.

De volgende vragen kunnen je mogelijk helpen om te kiezen:

Wat vind ik belangrijk?	Vragen en gedachten die ik graag met mijn zorgverlener wil bespreken
Ik wil graag dat mijn bevalling spontaan begint.
Ik wil proberen een ruggenprik te vermijden.
Ik wil thuis of in een geboortehuis bevallen.
Ik wil dat mijn bevalling zo natuurlijk mogelijk verloopt en zo min mogelijk medische interventies tijdens bevalling.
Ik wil vroeger bevallen.
Ik wil elke kans vermijden dat mijn kind op de NICU opgenomen wordt of dood geboren wordt.
Iets anders dat belangrijk is voor mij: ….

Hoe kan je van een inleiding een positieve bevallingservaring maken?

Bespreek grondig alle voordelen en nadelen van inductie met je gynaecoloog en vroedvrouw. Neem je tijd om je behoeftes, zorgen en twijfels helder te krijgen en alle vragen uit te klaren. Misschien wil je ook een tweede opinie vragen, of de ervaringen van andere ouders aftoetsen?
Gebruik de B.R.A.I.N.S. methode om je beslissing te nemen.
Als je graag zo natuurlijk mogelijk wil bevallen, bespreek dan met je gynaecoloog en vroedvrouw hoe je met zo min mogelijk interventies je ingeleide bevalling kunt beleven.
Als je bang bent voor controleverlies en het onbekende, verken dan of je tijdens je zwangerschap yoga, mindfulness, hypnobirthing en andere ontspanningstechnieken kunt leren om je te helpen hiermee beter om te gaan.
Een inleiding gebeurt in het ziekenhuis. Als je opgevolgd wordt door een zelfstandige vroedvrouw, kan het zijn dat ze je niet verder mag begeleiden in het ziekenhuis. Dit verschilt per ziekenhuis. Informeer vooraf welke mogelijkheden er nog zijn om continue zorg te krijgen. Misschien mag je vroedvrouw ter ondersteuning meekomen naar het ziekenhuis.
Er zijn verschillende methoden om je bevalling in te leiden. Er kunnen mechanische methoden gebruikt worden (bv. strippen van de vliezen, Cookballon, ….) of medicatie, afhankelijk van de rijpheid van je baarmoederhals en of je vliezen al dan niet (spontaan of kunstmatig) zijn gebroken. Bespreek de voordelen en risico’s van de verschillende inductiemethoden met je zorgverlener.
Vraag een draadloze CTG tijdens je arbeid zodat je meer bewegingsvrijheid hebt en in bad kunt gaan.
Na een inductie kun je soms moeilijker met de weeën omgaan, omdat je lichaam minder voorbereidingstijd heeft gehad om alle (pijn-)copingmechanismen te ontwikkelen en je weeën minder geleidelijk kunnen opbouwen. Hierdoor zul je mogelijk sneller van pijnstilling (niet-farmaclogisch of farmacologisch) gebruikt maken. Het is belangrijk dat je ook dan lekker in beweging blijft en frequent van houding wisselt. Ook als je een epidurale verdoving hebt, zijn er heel wat bewegingsmogelijkheden. Neem een kijkje op www.bewegingsvrijheid.be voor meer inspiratie. Maak ook gebruik van ontspanningstechnieken zoals bv. massage, ademhalingstechnieken, mindfulness, hypnobirthing,.. enz., om met de intensiteit van de weeën om te kunnen gaan.
Hou er rekening mee dat je verblijf in het ziekenhuis langer kan duren omdat je baarmoederhals misschien nog moet rijpen en de weeën pas nadien op gang gebracht kunnen worden.
Een inleiding op 39 weken wordt niet aanbevolen.

Hoe kan je van wachten op je spontane weeën een positieve ervaring maken?

Bespreek grondig alle voor- en nadelen van spontaan wachten met je gynaecoloog en vroedvrouw. Neem je tijd om je behoeftes, zorgen en twijfels helder te krijgen en alle vragen uit te klaren. Misschien wil je ook een tweede opinie vragen, of de ervaringen van andere ouders aftoetsen?
Gebruik de B.R.A.I.N.S. methode om je beslissing te nemen.
Als je bang bent voor controleverlies en het onbekende, verken dan of je tijdens je zwangerschap yoga, mindfulness, hypnobirthing en andere ontspanningstechnieken kan leren om je te helpen hiermee beter om te gaan.
Laat je extra in de watten leggen of plan nog leuke dingen om te doen zodat de wachttijd geen grijze mist wordt.
Laat je na 40 weken zwangerschap extra opvolgen door bv. bijkomende echografie om de hoeveelheid vruchtwater te monitoren en één of meerdere CTG's of Doppler om de hartslag van je baby te controleren. Observeer ook of je je baby dagelijks regelmatig voelt bewegen.
Bespreek met je vroedvrouw eventuele alternatieven om je bevalling spontaan op gang te brengen (bv. bewegingen, …)
Langer wachten dan 42 weken is tegenaangewezen.

Andere keuzehulpen

Keuzekaart Afwachten of de wens tot inleiden bij 39 weken zwangerschap, (Patiëntenfederatie Nederland, 2022)

Keuzekaart Zwanger 41 weken (afwachten of inleiden), (Patiëntenfederatie Nederland, 2022)

Keuzekaart Zwanger 41 weken (andere mogelijkheden), (Patiëntenfederatie Nederland, 2022)

Ondersteuning van zorgverleners

De Federatie van Medische Specialisten (2024) biedt tevens uitgebreid ondersteuning aan zorgverleners hoe gedeelde besluitvorming concreet toe te passen in de praktijk. Meer info hier.

Bronnen

Creemers, K. (2023), Het effect van het strippen van de vliezen als inductiemethode op het spontane begin van de arbeid, maternale en neonatale uitkomsten en bevallingservaring, in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, editie maart/april 2023, Jaargang 29 Nr. 2, maart-april 2023, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen, 2023.
Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), Richtlijn voor goede klinische praktijk bij laagrisico bevallingen (139 A). KCE, Brussel, 2010.
Federatie Medische Specialisten, Beleid zwangerschap 41 weken, 2021.
Finucane, E., Murphy, D., Biesty, L., Gyte, G., Cotter, M., Ryan, E., et al. (2020). Membrane sweeping for induction of labour. Cochrane Database Syst Rev; 2(2):CD000451. DOI: 10.1002/14651858.CD000451. pub3.
Goemaes, R., Fomenko, E., Laubach, M., De Coen, K., Bogaerts*, A. & Roelens*, K. (2023). Perinatale gezondheid in Vlaanderen – Jaar 2022. Brussel: Studiecentrum voor Perinatale Epidemiologie.
National Institute for Health and Excellence, Inducing Labour, NG 207, 4 November 2021
Rothmann, I., Bleijenbergh, R., Huybrechts, L., Lanssens, D., Tency, I. en Vandeputte, L., Wetenschappelijke evidentie van de effecten van inductie van de baring op maternale en neonatale uitkomsten en bevallingservaring, in: Tijdschrift voor Vroedvrouwen, editie januari/februari 2023, Jaargang 29 Nr. 1, januari-februari 2023, ISSN 1370-6624, uitgegeven door: Vlaamse Beroepsorganisatie van Vroedvrouwen, 2023.
Vlaamse Beroepsorganisatie voor Obstetrie en Gynaecologie (2024), Clinical guidance paper VVOG: Inductie van de arbeid, in: Gunaïkeia Vol 29 nr 4, 18 mei 2024.
WHO (2022), WHO recommendations on induction of labour, at or beyond term, 2022.